Herinneringen aan Peter
Ga naar het Facebook-account van Peter van den Boogaard, en je ziet hem afgebeeld, met een voldane glimlach. Maar op de achtergrond staart een trieste man peinzend in de verte. Dat is geen treurende nabestaande, het is de componist Dmitri Sjostakovitsj, een van Peters grote favorieten. Sterker nog, kende je Peter, dan kreeg je er Sjostakovitsj automatisch bij, want die werd bij ieder bezoek gedraaid.
Opmerkelijk, want het verschil tussen die twee is groot. Aan de ene kant de weinig uitbundige sovjet-componist, getraumatiseerd door jarenlange Stalin-terreur. En aan de andere kant de levensgenieter, die over iedereen een vrolijk verhaal wist te vertellen, en zelf regelmatig optrad in vrolijke verhalen van anderen. Bijvoorbeeld over die keren dat hij na een onstuimig feest niet kwam opdagen bij een KNSB-wedstrijd. En dan op het allerlaatste moment toch nog uit een taxi kwam rollen. En dan ook nog won natuurlijk.
Jeugd
Want Peter had niet veel voorbereiding nodig om goed te schaken. Dat merkte ik al 40 jaar geleden, toen ik voor het eerst tegen hem speelde, tijdens een jeugdtoernooi in de grote hallen van Amsterdam-Rai. Ik speelde Hollands met zwart, weet ik nog, en ik ging vol voor de koningsaanval met Tf8-f6-h6 –- om vervolgens ongenadig te worden gekielhaald in het centrum. En na afloop vertelde Peter me enthousiast over een feest dat net een paar uur tevoren was geëindigd. Hij was toen 16, geloof ik.
Ik werd direct al getroffen door het contrast. Zijn wilde zwarte haardos, en dito stoppelbaard en zijn verhalen over drank en vrouwen. Maar aan de andere kant dat beschaafde accent uit het Gooi, dat uiterst zachtaardige karakter, en die belangstelling voor muziek en literatuur.
Verhalen
Waarom hij als neerlandicus koos voor een baan als barman in café de WW? Juist door liefde voor literatuur, denk ik, door zijn passie voor verhalen. Hij had er een over al zijn vaste klanten, of liever gezegd: twee. Een verhaal over Kees als hij nuchter was, en nog een over diezelfde Kees, maar dan apezat. Dat waren vaak twee totaal verschillende verhalen, over twee totaal verschillende persoonlijkheden.
Ja, ik denk dat zijn verhalen altijd klopten – maar ze werden wel geredigeerd. Dat merkte ik bijvoorbeeld als hij mij voorstelde aan een groep vrienden. Dan vertelde hij steevast over die grap die ik jaren geleden had gemaakt. Op het moment zelf was die vrij flauw, maar door het continue bijvijlen van Peter groeide hij uit tot iets waar ik met terugwerkende kracht trots op was. En iedereen wist: met mij kon je lachen.
Sjostakovitsj
Helaas heb ik Peter de afgelopen jaren maar weinig gezien. Af en toe dacht ik weer aan hem, hoe leuk het zou zijn als we elkaar zouden tegenkomen in de stad. En nu ik weet dat dat niet meer zal gebeuren, denk ik met weemoed aan die keren dat ik bij hem langs ging, in zijn appartement boven café de WW.
Een keer staat me nog goed voor de geest. Ik had me door de stapels boeken naar mijn stoel gewaad, met uitzicht op twee enorme boxen. En ondertussen vertelde Peter vol geestdrift over de nieuwe uitvoering van de zesde symfonie van Sjostakovitsj. Hij zette hem op, het derde deel, en hij draaide het volume omhoog tot een niveau waar ook de buren van de WW niet aan waren gewend.
Luister naar Sjostakovitsj en je hoort veel Stalin. Maar in dit deel hoor ik Peter.
Wanneer in gezelschap van Peter de naam Passenier viel, volgde onvermijdelijk een verslag van de hierboven genoemde partij Van den Boogaard – Passenier. Ik meen dat Peter het strijdtoneel had verplaatst naar Arnhem. Er kwam in ieder geval een trolleybus in voor. De anekdote eindigde ermee dat de verliezer ervan uitging dat zijn tegenstander het toernooi zou winnen. Een ander verhaal rond Peter Passenier betrof het feit dat deze, hoewel binnengehaald als verlosser, verantwoordelijk was geweest voor de degradatie van twee KNSB-teams in hetzelfde seizoen. De feiten staan beschreven in het jubileumboek “De eerste honderd jaren”, maar daarin ontbreekt de van zelfverwijt overlopende monoloog van Peter Passenier die wij dan bij monde van Peter te horen kregen. Persoonlijk heb ik Peter nauwelijks als schaker meegemaakt. Toen hij eind jaren tachtig bij Luuk Hoogeveen en mij op de afdeling woonde, wist ik echter al wel dat hij bij LSG speelde, want op mijn verjaardagsfeest werd Peter onverwacht vergezeld door twee LSG’ers, die als opdracht hadden ervoor te zorgen dat hij de volgende dag bij een KNSB-wedstrijd achter het bord zou verschijnen.
Poignant detail: het muziekfragment werd gedirigeerd door Bernard Haitink. Gisteren overleden.
Nader bericht over Boog:
Beste vrienden van Peter, dit zijn z’n broers Bas en Mark. Snel sturen we een verder bericht over het afscheid van Peter dat vrijdag tussen 10:30 en 13:30 zal plaatsvinden in het Prentenkabinet in Leiden.
Voor degene die hem nog willen zien is alleen morgen daartoe de gelegenheid (zondag) tussen 2 en 3 in het uitvaart centrum Monuta aan de Willem de Zwijgerlaan 179 in Leiden.
Goed om te weten dat hij niet helemaal de “oude” meer is, maar wij hebben vandaag een fijn moment met Peter gehad; hij lag er ontspannen en vredig bij.
Uit een verslag over bezoek aan Monuta: “Peter zag er goed uit. In de kist lagen een Feyenoord-shirt met Van den Boogaard erop en een Feyenoord-sjaal.”
Ja ik weet zeker dat hij die dingen mee zou hebben gewild dus met instructies van hoe z’n huis is, ben ik blij te lezen dat dat toch gelukt is.