De nostalgie van mijn kruispenningen

Nee, vroeger was niet alles beter, maar af en toe verlang ik er toch naar terug. Stel je voor… we schrijven 1979 en ik ben 15. En op een dag stuit ik in een van mijn schaakboeken op de onderstaande stelling.

Wit staat een Toren achter, en daar lijkt hij weinig voor terug te krijgen. Maar dan komt hij met een briljante oplossing: 1. Lh3!!.

Plotseling staat de zwarte Dame gepend, en wel langs twee diagonalen. 1…, Da4: is onreglementair en 1…, Dh3: faalt op 2. De8:+ en mat. Vandaar de naam: kruispenning.

Lh3!! Mijn hart ging sneller kloppen, en ik wist het zeker: zulke zetten doe ik voortaan ook. Ik visualiseerde mezelf achter het bord en ik voerde hem uit: Loper van g2 naar h3. Langzaam en meedogenloos: ‘een kruispenning, pak aan!’ En ziedaar: mijn tegenstander valt van zijn stoel, en de omstanders besprenkelen mijn bord met goudstukken. Alle onbereikbare meisjes staan voortaan in de rij. Voor mij. Vanwege mijn Lh3.

Volwassen
We zijn nu een aantal jaar verder, en ik heb mijn perspectief bijgesteld. Ja, ik los braaf mijn combinaties op, maar die prettige dagdromen krijg ik niet meer op mijn netvlies. Het narcisme is vervangen door realisme. Heel veel realisme. Sterker nog, bij iedere nieuwe puzzel kruip ik automatisch in de huid van het slachtoffer: ‘Ach nee toch…! 1.Tf7:! Ja, dat had mij óók kunnen overkomen. En heeft wit dan ook…? Ja hoor, dan komt natuurlijk 2. Dh5! Dat zul je altijd zien. Dat heb ík weer.’

Volwassen worden, heet dat geloof ik – maar gelukkig is dat geen onomkeerbaar proces. Want een aantal maanden geleden… was ik toch weer even 15. Op internet zag ik namelijk de volgende stelling:

Zwart heeft een stuk geofferd, maar zo te zien houdt wit alles bij elkaar. Als zwart kiest voor 1…, Dd2:, volgt gewoon 2. Pd2:, Lh6 3, Pf1. Het mat op e3 is gepareerd, en zwart heeft niets beslissends.

Echter, er is iets beters. Geen 1…, Dd2:, maar een kruispenning. Inderdaad: 1…, Lh6!!

Alweer: dodelijk en briljant. Op 2. Dh6: komt 2…, De1:+ en op 2. Da5:, Le3 mat.

Een kruispenning! Zo’n zelfde als 42 jaar geleden. Wat zou het mooi zijn als ik… Achter mijn computer voerde ik de zet uit. Mijn Loper ging van g7 naar h6. Eén keer, twee keer, drie keer. En eindelijk zag ik weer die beelden op mijn netvlies: de teamgenoten die zich verdrongen om mijn bord, de uitroeptekens in het teamverslag. En o ja… die vrouw die daar ver beneden haar hond uitliet… die keek toch even omhoog. Vanwege mijn Lh6.

En ik weet nog wat ik dacht. Wat zou het mooi zijn als ik zo’n kruispenning één keer op een bord kon krijgen! En dan in het echt!

J. Houben – P. Passenier

We gaan terug naar afgelopen zaterdag, naar de wedstrijd LSG-2 tegen UVS. Mijn tegenstander heeft buitengewoon origineel gespeeld en ik zit hier in grote moeilijkheden. Mijn d4-pion ben ik al kwijtgeraakt en mijn tegenspel met Db6 komt duidelijk te laat. Een zet als 19. Df2 is al goed genoeg, want op 19…, de4: volgt 20. Pe6+. Maar Jaap deed het origineler: 19. Kh1.

Ik zat verbijsterd achter het bord. Kan ik nu niet gewoon… Wat doet hij op 19…., Ld4:? Dat wint toch een stuk? Ik herinner me een dubbel gevoel: leuk natuurlijk om zo’n partij toch nog te winnen, maar mijn tegenstander had wel duidelijk beter gespeeld. Moest ik hem laten terugzetten? Of scoorde ik dan een kritische noot in het teamverslag?

Uiteindelijk speelde hem: 19… Ld4:

En wit haalde uit met: 20. Df2!!

Onmiddellijk begreep ik dat er iets verschrikkelijk was misgegaan. Inderdaad: dit is een kruispenning. 20…, Lf2: is onreglementair en na 20…, Lb2: hangt de dame op b6. Dus heeft Zwart geen parade tegen Ld4:, en dan staat hij niet alleen een pion achter, maar volgt ook een drama op de zwarte velden. En voor wie dat soort uitspraken – zwakke witte velden, zwakke zwarte velden – altijd een beetje abstract vindt: na 20…, Dc7 21. Ld4+ Kg8(?) 22. Df6…

… wordt het redelijk concreet.

Daarom gaf ik in deze stelling….

… met 20…, Lb2: een Dame voor twee lichte stukken, maar uiteindelijk kon ik de partij niet redden..

Een kruispenning dus. Een echte. Ach ja, dat zul je altijd zien. Dat heb ík weer…

1 reactie op “De nostalgie van mijn kruispenningen

Laat een antwoord achter aan Adinda Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*