De hand van de coach

Een Europacuptoernooi is een bijzondere ervaring. Als kind was ik ooit, in 1984, als toeschouwer bij de Olympiade in Thessaloniki. Misschien is een Europacuptoernooi wel het best te vergelijken met een Olympiade. De speelzaal is een mêlee van meesters en amateurs. Toppers die je normaal op gepaste afstand ziet, lopen nu langs tussen de rijen borden, nerveus of diep in gedachten. De spelers, amateur en wereldtopper zitten opeengepakt als namen zij deel aan een weekendtoernooi. Tussen de rijen tafels kun je elkaar maar net passeren; soms moet je iemand ontwijken die duidelijk met zijn gedachten elders is; dan loop je langs iemand en realiseer je je pas een ogenblik later dat dit Svidler of Aronian was. Zij zijn net zo benieuwd naar de ontwikkelingen bij Obiettivo Risarcimento- Socar.

Als speler is dit een bijzondere ervaring die ik al verschillende keren heb meegemaakt. Dit jaar ben ik er als captain bij; of kapitaina zoals de Basken zeggen. Dat had overigens maar weinig gescheeld deze ronde. Op weg van hotel naar de speelzaal bemerkte ik dat ik mijn accreditatie verloren was; de plastic kaart hing niet meer aan mijn broekriem. Terug naar het hotel, zelfde weg, kijkend naar de grond, maar nergens te vinden. Dan toch maar naar de zaal, ik wilde immers bij het begin nog foto’s maken. De plastic accreditatie geeft mij het privilege om op elk moment in en uit het spelersgebied te lopen. Spelers mogen dit gebied tijdens de partij niet verlaten; ook niet om van het andere toilet gebruik te maken, als de weinig toiletten bezet zijn. Spelers die klaar zijn wordt hun sticker afgepakt, zolang zij binnen het spelersgebied blijven, is men coulant. Eenmaal buiten, kun je niet meer terug. Een nieuwe accreditatie kost een paar Euro; er waren er al zoveel uitgegeven aan mensen die hem in het hotel hadden laten liggen, verzuchtte de man achter de balie…

Als captain is het boeiend om tijdens een Europacuptoernooi om je heen te kijken. Eén man trekt al dagen mijn aandacht. De captain van Socar. Hij is tevens de coach van onze landgenoot Anish Giri. Als jeugdspeler las ik al boeken van hem. Vladimir Tukmakov. Inmiddels is hij op leeftijd, maar hij staat letterlijk, de hele wedstrijd achter zijn team. Vlak voor aanvang gaat hij zijn spelers langs, eerst bord zes, dan vijf, tot aan de kopman Mamedyarov. Alle spelers legt hij kort een hand op de schouder, de hand van de coach; alsof hij hen wil laten voelen dat hij vertrouwen in hen heeft. Het gebaar ontroert me.

de hand van de coach

de hand van de coach

Ik heb me voorgenomen om het moment vast te leggen. Nu ik de foto bekijk, realiseer ik me dat ik, met een speler als Radjabov op bord vijf, ook wel vertrouwen zou hebben in een goede afloop. De topper verloopt uitermate spannend. Caruana wint aan bord 1 van Mamedyarov. Korobov doet iets terug aan bord 6. Giri lijkt mij aanvankelijk goed te staan, maar later moet hij alle zeilen bijzetten voor een halfje tegen Bacrot. Uiteindelijk is het Topalov die bij een 2,5-2,5 stand zorgt voor de overwinning door Nakamura te verslaan.

Onze wedstrijd tegen het sterke Solvay wordt gespeeld aan de zijkant. Een beetje buiten het gedrang rond de topborden. Als de partijen enigszins gevorderd zijn, moet ik aan Wim denken, de nieuwe teamleider van het eerste. Hij voorzag drie overwinningen met wit en een enkele remise op de zwartborden. De stellingen bij Jan, Arthur en Eelke bevallen mij goed. Edwin heeft een klein minnetje tegen Ganguly; Mark lijkt gelijkspel te hebben na de opening en Michiel staat naar mijn idee wat minder. Zou Wim er dan toch kijk op hebben? Hij won dinsdag ook al van Igor. Of heeft hij dubieuze connecties in China?

Michiel is als eerste klaar. Hoewel hij zijn tijdverbruik iets beter onder controle had, bevalt zijn stelling mij niet. Zijn pionnenstructuur is verzwakt en de witspeler speelt geduldig en nauwkeurig. Jan lijkt hard op weg naar zijn volgende overwinning; met een paar krachtige wendingen weet hij een pion te winnen. Helaas ontwikkelt zijn tegenstander in tijdnood tegenspel en eindigt de partij in eeuwig schaak. Teleurgesteld vertrekt Jan naar het hotel, overtuigd van het idee dat hij een goede kans heeft laten liggen; het team zou dat halfje weleens te kort kunnen komen.

Eelke brengt de score weer in evenwicht. Hij heeft al vroeg een pion gewonnen en zijn loper is veel sterker dan het zwarte paard. Net als Jan komt nu ook Eelke op een score van 4 uit 5. Arthur speelt tegen de la Villa Garcia, bij sommigen wellicht bekend als de auteur van het boek 100 endgames you must know; een absolute aanrader voor elke clubspeler. Na de opening gaat Arthur er eens goed voor zitten. 40 minuten zit hij te denken; tot mijn lichte verbazing volgt er Tc1, een zet die hij in elk vluggertje a tempo zou hebben gespeeld. De stelling is dan ook niet eenvoudig; 4 paarden, 4 torens en beide koningen in het midden, dan mis je nog weleens een vorkje hier en daar. In het vervolg blijkt dat Arthur diep en nauwkeurig heeft gerekend. Hij wint een kwaliteit en ondanks een verre vrije a pion van zwart, wikkelt hij overtuigend af.

2,5-1,5 voor en nog twee borden te gaan. Edwin heeft vanuit het Frans met 3.Pc3 h6 een ruilvariant op het bord gekregen. De hele tijd heeft hij wat minder ruimte en een slechte witveldige loper. Tegen een gelijkwaardige speler zou ik wel vertrouwen op een halfje, maar Ganguly is veel sterker. Langzaam drukt hij Edwin naar achteren. Mark heeft na de opening een onnauwkeurigheid begaan en wordt op de damevleugel weggeschoven zoals ik nog maar zelden heb gezien; meestal is het Mark die zijn tegenstander op deze wijze onder druk zet. Rond zet veertig, nadat de spelers er spontaan op zet 39 weer eens een half uur bedenktijd bij hadden gekregen, lukt het Mark om met een blauw oog te vluchten naar een eindspel met zware stukken. Ik hoop dat een van hen erin slaagt om een halfje binnen te slepen.

Mark moet echter dames ruilen en komt in een verloren toreneindspel. Als zijn tegenstander de h-pion opspeelt, kan het punt hem niet meer ontgaan. Mark krijgt echter de kans tot g5 en dan is het opeens niet zo duidelijk meer; hoe moet wit nu verder komen?

Edwin ruilt een licht stuk en zijn koning maakt de belangrijke overtocht naar de damevleugel. Als ook de torens eraf gaan begin ik steeds meer te geloven in een halfje. Het zwarte paard houdt de witte koning tegen; of is er toch nog een tempodwang? En wat is de breek met c5-c6? Uiteindelijk besluit Ganguly tot de breek. Edwin rekent scherp. Met Pxc6 is het remise; maar wat na bxc6? Moet wit dan niet nog heel erg oppassen? Opeens komt het paard van Edwin tot leven, hij krijgt een vrije h-pion en na promotie is hij precies op tijd terug om het naderende zelf pat te verhinderen. Begin deze week won Edwin voor het eerst van 2600+, nu opnieuw. Als er een schaap over de dam is…

Mark ontsnapt in ronde 5
Mark ontsnapt in ronde 5

Ook Mark slaagt erin om het halfje veilig te stellen en brengt de score op 4-2. En dat tegen een team met 3 grootmeesters! Helaas voor Jan zaten zij aan 1, 3 en 4; juist hij had er met het oog op zijn goede score, baat bij gehad een GM te treffen. Nu moet hij er nog twee in de laatste ronden om kans te maken op een GM resultaat. Inmiddels nu de indeling voor ronde zes bekend is, weten we dat dit niet meer mogelijk is, maar hij heeft nog steeds een geweldige score.

Terug in het hotel vertellen we Jan de uitslag en vol ongeloof valt hij in onze armen. Ik ken een Nederlandse GM die van homo erotische taferelen zou spreken. Maar waarom zou een schaker, in tegenstelling tot zijn collega’s van fysieke sporten, altijd ingetogen moeten juichen?

  Solvay (16) 2 4 LSG (23)  
2614 Ganguly, Surya Shekhar 0 1 Van Haastert, Edwin 2440
2511 Cacho Reigadas, Sergio ½ ½ Sprenger, Jan Michael, Dr. 2479
2480 Ubilava, Elizbar ½ ½ Van Der Werf, Mark 2414
2483 De La Villa Garcia, Jesus Mari 0 1 Pijpers, Arthur 2371
2327 Martin Fuentes, Alberto 1 0 Bosman, Michiel 2347
2312 Rodriguez Fontecha, Marcos 0 1 Wiersma, Eelke 2370